آمار صادرات کالا برای سال ۲۰۲۴ 

در سال ۲۰۲۴، ارزش کل صادرات کالاها و خدمات ایران حدود ۱۰۰٫۰۳ میلیارد دلار بوده است. این رقم نسبت به سال ۲۰۲۳ (که حدود ۹۷٫۹۲ میلیارد دلار بود)، رشد حدود ۲ درصدی نشان می‌دهد. نفت و گاز همچنان سهم اصلی (حدود ۸۰-۸۵ درصد) را دارند، اما صادرات غیرنفتی مانند پتروشیمی، کشاورزی و معدنی در حال افزایش هستند. برای صادرکنندگان جدید، این رشد نشان‌دهنده فرصت‌های خوب در بازارهای منطقه‌ای است، به شرطی که روی محصولات با ارزش افزوده بالا تمرکز کنید و از ابزارهایی مانند بیمه صادرات استفاده نمایید.

حوزه‌های صادرات کالای ایرانی و مقاصد اصلی آن‌ها

کشور ایران محصولات بسیار زیادی را برای صادرات کالا ارائه می‌دهد. ما در ادامه، محصولات صادراتی ایران را به‌شکل دسته‌بندی‌شده، همراه با کشور هدف و راهنمایی‌هایی برای افراد تازه‌کار ارائه داده‌ایم. 

حوزه نفت و گاز: بزرگ‌ترین فرصت برای صادرکنندگان حرفه‌ای

حوزه نفت و گاز همواره بزرگ‌ترین ستون صادرات ایران بوده و بخش عمده درآمد ارزی کشور از این مسیر تأمین می‌شود. اما واقعیت این است که ورود به آن نیازمند مجوزهای دولتی، روابط گسترده بین‌المللی و دانش زنجیره تأمین پیچیده است. 

محصولات اصلی این حوزه شامل نفت خام، گاز طبیعی و محصولات پالایشی است. مقاصد اصلی صادرات نفت ایران شامل چین، هند و ترکیه است. چین با خرید حدود ۲۷٫۷۳ درصد از کل صادرات، بزرگ‌ترین خریدار محسوب می‌شود. بیش از یک میلیون بشکه نفت و محصولات پالایشی روزانه به این بازارهای آسیایی ارسال می‌شود.

در سال ۲۰۲۴، میزان صادرات کالای نفت ایران بین ۱٫۴ تا ۱٫۷ میلیون بشکه در روز بوده است و سوخت‌های معدنی و روغن‌ها تقریباً ۵۶٫۳۷ درصد از کل صادرات ایران، معادل ۴۵٫۶ میلیارد دلار، را تشکیل می‌دادند.

• توصیه‌های عملی برای تازه‌کارها: بهتر است با بخش‌هایی کم‌ریسک‌تر از زنجیره نفتی مثل گاز مایع (LPG) شروع کنید و کم‌کم تجربه کسب نمایید.

حوزه پتروشیمی و مواد شیمیایی: فرصتی مناسب برای شرکت‌های متوسط

حوزه پتروشیمی و مواد شیمیایی دومین ستون مهم صادرات ایران است و برای شرکت‌های متوسط و کسانی که تجربه نسبی در صادرات دارند، بسیار مناسب است. ایران منابع غنی هیدروکربنی دارد و بسیاری از محصولات پتروشیمی آن در بازار جهانی تقاضای بالایی دارند. این فرصت به صادرکنندگان اجازه می‌دهد تا با سرمایه متوسط، وارد بازارهای بین‌المللی شوند و در عین حال با ریسک‌های کنترل‌شده تجارت جهانی آشنا شوند.

محصولات اصلی این حوزه شامل پلیمرهای اتیلن، الکل‌های آسیکلیک، مواد شیمیایی آلی و محصولات پلاستیکی است. به‌عنوان مثال، صادرات پلیمرهای اتیلن در سال ۲۰۲۳ حدود ۱٫۸۵ میلیارد دلار بوده و سهم مواد شیمیایی آلی در سال ۲۰۲۴ نزدیک به ۸۲۲ میلیون دلار گزارش شده است. همچنین پلاستیک و محصولات پلاستیکی حدود ۱۸٫۲ درصد از کل صادرات پتروشیمی ایران، معادل ۲٫۳ میلیارد دلار، را تشکیل می‌دهند. 

مقاصد اصلی صادرات کالا برای این محصولات شامل چین، ترکیه و امارات متحده عربی است. چین در سال ۲۰۲۲ حدود ۲۲٫۴۳ میلیارد دلار از محصولات پتروشیمی ایران را خریداری کرده و پس از آن ترکیه با ۵٫۷۸ میلیارد دلار و امارات با ۶٫۰۱ میلیارد دلار، دیگر بازارهای مهم هستند. 

• توصیه‌های عملی برای تازه‌کارها:

اگر می‌خواهید وارد حوزه پتروشیمی شوید، به نکات کلیدی زیر دقت کنید:

1. محصولات پتروشیمی نیازمند تاییدیه کیفیت هستند. گرفتن گواهی‌های ISO و استانداردهای بین‌المللی لازم است.
2. بورس کالای ایران می‌تواند نقطه شروع امنی برای فروش و صادرات محصولات پتروشیمی باشد. با این روش، می‌توانید حجم، قیمت و روند بازار را به‌صورت واقعی تجربه کنید و تصمیمات آگاهانه بگیرید.
3. برخی محصولات پتروشیمی در بازارهای آسیایی و آفریقایی رشد بالایی داشته‌اند و صادرکنندگان جدید می‌توانند با شناخت نیازهای این بازارها، سهم خود را افزایش دهند.

حوزه کشاورزی و مواد غذایی: مناسب برای تازه‌کارها و صادرکنندگان کوچک و متوسط

اگر تازه وارد دنیای صادرات شده‌اید و سرمایه زیادی ندارید، حوزه کشاورزی و مواد غذایی بهترین نقطه شروع است. ایران در تولید برخی محصولات کشاورزی، به‌ویژه پسته و زعفران، جایگاه جهانی دارد و بازارهای منطقه‌ای پایدار، فرصت امنی برای ورود صادرکنندگان تازه‌کار ایجاد می‌کنند.

محصولات اصلی این حوزه شامل میوه‌ها، آجیل‌ها و محصولات فرآوری‌شده غذایی است. ارزش صادرات میوه‌ها و آجیل‌ها در سال ۲۰۲۴ حدود ۱٫۳ میلیارد دلار بوده و سهم آن از کل صادرات ایران حدود ۱۰٫۱ درصد است. پسته و زعفران به‌طور ویژه مورد توجه بازارهای جهانی هستند، و آجیل‌های متفرقه نیز نزدیک به ۱۰ درصد از صادرات کشاورزی را تشکیل می‌دهند. این آمار نشان می‌دهد که ایران نه‌تنها تولیدکننده بزرگ این محصولات است، بلکه بازارهای مشخص و خریداران ثابت نیز دارد.

مقاصد اصلی صادرات محصولات کشاورزی ایران کشورهای همسایه و بازارهای منطقه‌ای هستند. به‌عنوان مثال، عراق با خرید حدود ۷٫۳۴ میلیارد دلار محصولات ایرانی در سال ۲۰۲۲ سهم ۹٫۰۷ درصدی داشته و پس از آن امارات و ترکیه از بازارهای مهم صادراتی هستند. تجارت با همسایگان در بهار ۲۰۲۵ بیش از ۱۳ میلیارد دلار بوده که بخش زیادی از آن مربوط به کشاورزی و مواد غذایی است. 

• توصیه‌های عملی برای تازه‌کارها

اگر قصد دارید صادرات کالا را در این حوزه شروع کنید، نکات زیر را در نظر بگیرید:

1. شروع با محصولات شناخته‌شده و کم‌ریسک: صادرات پسته، زعفران و میوه‌های خشک به بازارهای همسایه و اروپا بهترین نقطه شروع است. این محصولات تقاضای ثابت دارند و ورود به بازارهای بین‌المللی با آن‌ها ساده‌تر است.
2. رعایت استانداردهای بهداشتی: برای صادرات مواد غذایی، رعایت استانداردهایی مثل HACCP و استانداردهای بین‌المللی کیفیت و سلامت محصول، ضروری است. 
3. بازاریابی و بسته‌بندی: بسته‌بندی مناسب و جذاب برای بازارهای بین‌المللی، کیفیت محصول شما را بهتر نشان می‌دهد.

در جدول زیر می‌توانید حوزه‌های اصلی صادرات کالای ایران را همراه با کشورهای هدف، حجم صادرات و اندازه کسب‌وکار ببینید. 

چگونه حوزه صادرات کالای مناسب خود را انتخاب کنیم؟

انتخاب حوزه صادراتی مناسب، اولین و مهم‌ترین گام برای هر صادرکننده است. بازار جهانی بسیار گسترده و رقابتی است و اگر بدون برنامه و تحلیل وارد شوید، ریسک شکست بالا می‌رود. برای انتخاب درست، لازم است موارد زیر را بررسی کنید:

بررسی توان تولید و ظرفیت شرکت شما

ابتدا ببینید چه میزان تولید و چه منابع مالی و انسانی در اختیار دارید. حوزه‌هایی مثل نفت و گاز نیاز به سرمایه و شبکه بین‌المللی گسترده دارند، درحالی‌که کشاورزی و مواد غذایی برای شرکت‌های کوچک و تازه‌کار مناسب‌تر است.

بررسی ریسک و مقررات بازار هدف

هر حوزه صادرات کالا با ریسک‌های خاص خود همراه است. مثلاً صادرات نفت و گاز با تحریم‌ها و مجوزهای دولتی پیچیده روبه‌روست، درحالی‌که صادرات پسته و زعفران ریسک کمتری دارد. قبل از شروع، مقررات و استانداردهای کشور مقصد را دقیق مطالعه کنید.

شناخت تقاضای بازار و فرصت‌های رشد

بازارها و کالاها را براساس تقاضای واقعی و روند رشد بررسی کنید. به‌عنوان مثال، چین و هند تقاضای بالایی برای محصولات نفتی و پتروشیمی دارند، درحالی‌که بازارهای همسایه برای محصولات کشاورزی و غذایی پایدارتر هستند.

شروع با بازارهای کم‌ریسک و محصولات شناخته‌شده

برای تازه‌کارها توصیه می‌شود ابتدا با محصولات کم‌ریسک و بازارهای نزدیک مثل همسایگان یا بازارهای منطقه‌ای شروع کنند. این مسیر به تاجران فرصت می‌دهد تجربه کسب کنند، قوانین صادرات را یاد بگیرند و بدون ریسک زیاد، جریان درآمدی ایجاد کنند.

توجه به استانداردها و کیفیت محصول

برای صادرات کالا باید استانداردهای بین‌المللی را رعایت کنید. برای مثال، در حوزه کشاورزی، رعایت HACCP و بسته‌بندی مناسب اهمیت زیادی دارد و اعتماد مشتریان خارجی را جلب می‌کند. در پتروشیمی، گرفتن گواهی ISO و استانداردهای کیفیت ضروری است.

تطبیق حوزه با علاقه و تخصص شخصی

انتخاب حوزه‌ای که با دانش، تجربه یا علاقه شما هم‌خوانی دارد، باعث می‌شود انگیزه شما بالاتر باشد و ریسک اشتباه کاهش یابد. تجربه نشان می‌دهد که صادرکنندگانی که حوزه مورد علاقه خود را انتخاب می‌کنند، با پشتکار و خلاقیت بیشتر موفق می‌شوند.

توصیه برای صادرات‌کنندگان کالا

اگر هنوز نمی‌دانید که دقیقا صادرات کالا را با چه کالایی و به چه کشوری شروع کنید، راهنمای زیر به شما کمک می‌کند تا محصول مورد نظر خود را برای ارسال بیابید.

زعفران به امارات و عربستان

زعفران ایرانی به‌خاطر کیفیت بالا و قیمت رقابتی، در بازار کشورهای حوزه خلیج فارس تقاضای زیادی دارد. مصرف‌کنندگان این کشورها به‌دنبال محصولات لوکس و اصل هستند و بازار خوبی برای بسته‌بندی‌های کوچک و شیک فراهم است.

خرما به قطر و کویت

خرمای ایرانی، به‌خصوص انواع مضافتی و خاصویی، در این کشورها محبوبیت بالایی دارد. بسته‌بندی‌های بهداشتی و با طراحی جذاب، شانس فروش را افزایش می‌دهد و مناسبت‌های مذهبی و هدیه‌ای تقاضا را بیشتر می‌کند.

پسته در چین و ژاپن

پسته ایرانی به‌دلیل طعم و کیفیت ممتاز، برای بازارهای آسیایی بسیار جذاب است. تقاضا برای بسته‌بندی‌های کوچک، آماده مصرف و لوکس بالاست و با تبلیغ روی خواص سلامت‌بخش آن می‌توان جایگاه خوبی پیدا کرد.

فرش دستباف به آمریکا و اروپا

فرش‌های دستبافت ایرانی نه‌تنها کالا، بلکه هنر و میراث فرهنگی هستند. بازار غربی به‌دنبال محصولات اصیل، لوکس و دکوراتیو است و خریداران حاضرند قیمت بالاتر بپردازند. فروش آنلاین و حضور در نمایشگاه‌های تخصصی، موفقیت صادرات را بیشتر می‌کند.

انواع خشکبار و آجیل در کانادا و استرالیا

آجیل ایرانی مانند بادام، فندق و گردو برای بازارهای مهاجرنشین و علاقه‌مندان به خوراک سالم جذاب است. بسته‌بندی و مارکتینگ به‌شکل سالم و ارگانیک می‌تواند فروش را تقویت کند.

روغن زیتون و روغن‌های گیاهی برای اروپا و شرق آسیا

روغن زیتون ایرانی با گواهی کیفیت و بسته‌بندی استاندارد، می‌تواند در بازارهای اروپایی و آسیایی به‌عنوان کالای سالم و ارگانیک رقابت کند. توجه به استانداردهای صادراتی و برندسازی محلی مهم است.

خلاصه مقاله

صادرات کالای موفق، نیازمند شناخت دقیق بازار و انتخاب محصول مناسب برای هر کشور است. ایران با منابع غنی در حوزه نفت و گاز، پتروشیمی، کشاورزی و مواد غذایی، فرصت‌های متنوعی برای صادرکنندگان فراهم می‌کند. تازه‌کارها بهتر است با محصولات کم‌ریسک مانند پسته، زعفران و میوه‌های خشک شروع کنند، درحالی‌که شرکت‌های متوسط و حرفه‌ای می‌توانند به حوزه پتروشیمی و نفت ورود کنند. رعایت استانداردهای بین‌المللی، بسته‌بندی مناسب و شناخت تقاضای بازار، کلید موفقیت است. نمونه بازارهای هدف شامل امارات، چین، اروپا و آمریکا است.